Boort, Maria Clasina (Cia) van

Cia van Boort werd geboren te Zaltbommel in juli 1904. Haar vader Louis was aannemer en haar moeder Bertha begon in 1905 een wijnhandel in Zaltbommel. Cia had drie zussen en een broer: Marietje (1899), Alda (1901), Jet (1903) en Inno (1908). Zij doorliep de Rijks-HBS maarj ontpopte zich al vroeg als creatief en actief persoon en was betrokken bij de lokale toneelvereniging en het mandolineorkest. Als kind reeds speelde zij poppenkast met een schoenendoos en uitgeknipte figuren van ansichtkaarten, later gebruikte ze de poppen van haar oma. Ze studeerde in Den Haag aan de kunstacademie. In 1934 speelde ze al in Zaltbommel. Ze opende eind jaren dertig in een gehuurde boerderij in Voorschoten een poppentheater. Vervolgens was ze werkzaam in Noordwijk. Ze was de eerste vrouw die met poppenspel haar geld verdiende. Trok het hele land door om optredens te verzorgen. Deed ook Oisterwijk aan en dat bekoorde haar zo dat ze er in 1950 naar toe verhuisde (Heisteeg 4). Haar eerste voorstelling in Oisterwijk vond plaast op 30 mei 1951 in de rustieke pergola van de grote buitentuin tegenover café-reasturant De Gemullehoeken. Op 15 april 1952 was prinses Beatrix te gast, die samen met Cia en haar medewerkster Trudy de Ruijter (uit Noordwijk) tussen 14.00 uur en 18.30 uur twee koppen boetseerde van een professor en een neger. Cia van Boort wilde al spoedig haar intrek nemen in een oude vervallen boerderij aan de Burg. Canterslaan, maar deze stond als gemeentelijk eigendom op de nominatie om gesloopt te worden voor straataanleg. Toch wist ze het boerderijtje van de gemeente te kopen in 1953. Op 26 juni 1954 werd het poppentheater De Schellenboom in aanwezigheid van commissaris der koningin De Quay geopend. De naam was ontleend aan een muziekinstrument dat aan de kop van fanfares te aanschouwen is (in de voortuin van de boerderij bevond zich een lange paal met daaraan twee wielen met poppen, dat geheel vertoonde gelijkenis met een schellenboom). Naast poppenspelen vonden er ook klassieke concerten plaats. Van Boort ontving in 1961 de VVV-prijs Hart van Brabant en 1971 een koninklijke onderscheiding, een jaar later benoemde de Nederlandse Vereniging voor het Poppenspel haar tot erelid. Beginjaren zeventig nam Kien Timmermans, haar assistente, het theater over omdat de gezondheid Van Boort parten speelde. Zij verhuisde naar bejaardenhuis Ten Bijgaerde. Zij kwam op 22 december 1983 in Oisterwijk om het leven bij een verkeersongeluk. In 1986 werd De Schellenboom gesloten. Een monument voor Van Boort, vervaardigd door Fred van Eldijk bevindt zich sinds 1995 in het Lindepark. In Amstelveen is sinds 1991 een Cia van Boortlaan. De naam De Schellenboom bestaat voort in het in 1999 opgerichte vestzaktheater in Oosterhout waar ook de poppen van Van Boort bewaard worden. In 2011 kwam er in de Brede School Waterhoef in Oisterwijk een Cia van Boorthof. De daarin gevestigde peuterspeelzaal adopteerde de naam De Schelleboom.

Literatuur: Jeroen Ketelaars, ‘Cia van Boort (1904-1983). Een beknopte terugblik op haar leven, in het jaar waarin zij honderd zou zijn geworden’, De Kleine Meijerij 55 (2004) 121-129.