Kleiweg de Zwaan, Adriaan Hendrik

Geboren op 28 Maart 1879 te ’s-Gravenhage als zoon van dr. Hendrik de Zwaan (Vierpolders 1841-Oisterwijk 28 december 1925) en Ariana Jacoba Kleiweg (Hilligersberg 23 februari 1849). Hij huwde met C.H. (Celine Henriëtte?) Bijning. Zijn broer prof. dr. Johannes Pieter Kleiweg de Zwaan (Den Haag 4 juli 1875-Blaricum 8 september 1971) was een vooraanstaand fysisch antropoloog. Adriaan Hendrik doorliep een particuliere Handelsschool in zijn geboortestad. Nadat hij in verschillende takken van handel en industrie, zoowel in het binnenland als in het buitenland werkzaam was geweest, werd hij in 1907 als procuratiehouder te Soerabaja bij de fa. L. E. Tels & Co.'s Handelmij. te Amsterdam aangesteld, waarin hij in 1909 als firmant werd opgenomen; toen einde 1913 de firma in een N.V. werd omgezet, werd hij tot mededirecteur benoemd. Kleiweg de Zwaan was voorts commissaris voor het Bankierskantoor van Mendes Gans & Co. te Amsterdam en de Nederlandsche Vlasspinnerij te Tilburg. In 1920 maakte hij deel uit van een handelsdelegatie welke naar Japan reisde, teneinde de handelsbetrekkingen tussen dat land en Nederlands-Indië te bevorderen. Hij woonde in een villa te Amsterdam en eind jaren dertig in (Neer)Langbroek waar in de jaren 1950-1952 door de architect Frits Adolf Eschauzier een museumaanbouw aan zijn huis gerealiseerd werd. Zijn kunstcollectie bestond uit schilderijen van Rembrandt, Jan Steen (Bruiloft te Cana), Jan Vyt en Albert Cuijp en kwam voornamelijk voort uit aankopen bij de kunsthandelaar Jacques Goudstikker. Uit de nalatenschap van zijn weduwe kon de KNRM een reddingsboot aanschaffen die de Adriaan Hendrik gedoopt werd in 1992. Op 1 juli 1916 kocht hij voor ongeveer 100.000 gulden van de Maatschappij Waldemar (een Brabants-Limburgs consortium van houthandelaren) het landgoed De Hondsberg te Oisterwijk. In 1912 was het landgoed door een zoon van de familie Van der Feltz-van Swinderen aan dit consortium verkocht. Rentmeester voor Kleiweg de Zwaan werd Jean Hommen, die voor de Maatschappij Waldemar ook al opzichter was, en villa Waldemar bij het landgoed bewoonde. In 1918 liet Kleiweg de Zwaan door de Maatschappij ‘Mooi Oisterwijk’ uit Nijmegen een projectplan ontwikkelen: ‘Villapark Hondsberg’, slechts een enkele villa kwam tot stand (Capnion). Kleiweg de Zwaan verbouwde villa De Hondsberg, liet een groot ven uitgraven, ontgon de omliggende weilanden en legde het park aan. In 1926 wilde de Katholieke Kunstkring een openluchtspel opvoeren op het landgoed, Kleiweg de Zwaan was een van de geldschieters voor een toeristische film over Oisterwijk, die in datzelfde jaar vervaardigd werd door Polygoon. In 1931 beklaagde hij zich erover dat door de druk van wandelaars (Natuurmonumenten pachtte gronden en maakte een wandelkaart) er voor hem behalve een enkele haas niks meer te jagen viel. In de zomer van 1932 had hij al plannen het landgoed te verkopen. De villa werd een aantal jaren bewoond door de Tilburgse wollenstoffenfabrikant Janssen-Enneking. In 1942 kocht C. Stulemeyer, directeur van de N.V. Hollandse Kunstzijde Industrie te Breda, De Hondsberg aan. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de villa door de Duitsers in beslag genomen. Later waren er ook Engelsen en Canadezen in gehuisvest. De kleine villa werd rond 1949 verbouwd tot buitenverblijf voor de familie Stulemeijer. De grote villa liet Charles Stulemeijer inrichten als school voor de vorming van het middenkader in zijn bedrijf. In 1961 werd het landgoed aangekocht door de St.-Joseph-stichting uit ’s-Hertogenbosch, die op het landgoed een instelling vestigde die in de loop der jaren zou uitgroeien tot Pedologisch Instituutschool De Hondsberg. A.H. Kleiweg de Zwaan overleed op 2 januari 1962 te Langbroek.

Literatuur: H. Brugmans e.a., Persoonlijkheden in het Koninkrijk der Nederlanden in woord en beeld. Nederlanders en hun werk (Amsterdam 1938).