Toemen, Arnoldus

Geboren op 6 april 1870 te Oisterwijk als kind van de ongehuwde naaister Helena Kwantes (Oisterwijk 18 mei 1849-29 maart 1916). Nol kwam volgens zijn geboorteakte als kind ter wereld ‘ergens op den Oirschotschendijk’, met hulp van dokter en verloskundige Ophoff. Zijn moeder huwde ruim een jaar later te Oisterwijk (op 4 mei 1871) met de uit Oirschot afkomstige klompenmaker Wilhelmus Toemen (Oostelbeers 17 juli 1846-Oisterwijk 6 november 1921), waarbij Nol erkend en gewettigd werd. Wilhelmus Toemen was zouaaf in het pauselijk leger geweest (van 22 december 1867 tot 6 januari 1870). Ook zou hij vijftig jaar lid zijn van de Heilige Familie. Hij werd later loopwachter bij Staatsspoorwegen en zijn woning aan de overweg (nu Joannes Lenartzstraat) werd een kosthuis voor menig socialistisch georganiseerd sigarenmaker, zoals zijn schoonzoon Frits van Dartel. Nol Toemen huwde op 8 november 1893 met Cornelia van Empel (Oisterwijk 25 mei 1873-8 november 1964), met wie hij zeven kinderen kreeg. Hij werkte eerst bij de Staatsspoorwegen, maar bij zijn huwelijk in 1893 was hij al sigarenmaker. Later werkte hij op De Huifkar, waar ook meeste van zijn zonen terecht kwamen. Nol was in april 1900 voorzitter van het Oisterwijkse Bedrijfs Ongevallen Fonds (BOF), het onderlinge fonds van de afdeling van de (socialistische) Nederlandsche Internationale Sigarenmakers en Tabaksbewerkers Bond en daardoor was hij ook commissaris van het afdelingsbestuur. Hij stapte echter na de vorming van de RK Tabaksbewerkersbond in 1901 meteen over naar de katholieke bond, waarvan hij medeoprichter was. In juli 1908 en bij de staking dat jaar op sigarenfabriek De Huifkar was hij voorzitter van die bond, een jaar later secretaris. Hij woonde toen in de Hoogstraat (1908) en Parallelweg (Spoorlaan) (1909). De laatste woning was eigendom van bakker Martinus Hoppenbrouwers en met de woning was volgens de gemeentelijke gezondheidscommissie van alles mis: kippen in de bijruimte, dakbedekking lek, last van vocht en lozing op de mestvaalt. Nol was nog jarenlang (in elk geval tot en met 1922) bestuurslid van de katholieke bond. In 1926 werd hij gehuldigd omdat hij 25 jaar lid van de katholieke tabaksbewerkersbond was, waarbij ook voormalig sigarenmaker en inmiddels kamerlid Jan van Rijzewijk sprak. Van Rijzewijk had namens de katholieke bond de staking op De Huifkar in 1908 geleid en was toen bij Nol Toemen in de kost. Bij zijn jubileum kreeg Toemen een ‘fraaie stoel’ aangeboden. Nol overleed te Oisterwijk op 13 november 1944.

Literatuur: Ad van den Oord, Siebe Thissen en Jacqueline de Vries, ‘De staking van de Oisterwijkse sigarenmakers in 1908’, De Klein Meijerij 38 (1987) 97-104.